Trong thế giới thời trang cao cấp, trang sức không chỉ đơn thuần là phụ kiện làm đẹp mà còn là biểu tượng của địa vị, văn hóa và giá trị bền vững. Những viên đá quý hình thành qua hàng triệu năm, ẩn sâu dưới lòng đất hoặc dưới đáy đại dương, mang theo câu chuyện của thời gian và thiên nhiên kỳ vĩ. Từ kim cương rực rỡ, ngọc lục bảo lấp lánh đến hồng ngọc rực rỡ và ngọc trai óng ánh, mỗi loại đá quý đều sở hữu vẻ đẹp và năng lượng riêng biệt.
Từ kim cương lấp lánh đến ngọc lục bảo huyền bí
Bên cạnh kim cương, chúng ta không thể không nhắc đến ngọc lục bảo – viên đá của sự hồi sinh và hy vọng, với sắc xanh thăm thẳm gợi nhớ đến những khu rừng nhiệt đới bí ẩn. Ruby (hồng ngọc) với màu đỏ rực lửa tượng trưng cho tình yêu và đam mê, trong khi Sapphire (lam ngọc) với sắc xanh hoàng gia mang đến vẻ đẹp thanh lịch và tinh tế.
Ngoài ra, còn có vô vàn các loại đá quý khác như Thạch anh tím với vẻ đẹp nhẹ nhàng, Topaz đa sắc màu, hay Ngọc trai từ lòng biển sâu mang vẻ đẹp thuần khiết và cổ điển. Mỗi loại đá quý đều có những đặc tính riêng, tạo nên sự đa dạng và phong phú cho các nhà thiết kế trang sức thỏa sức sáng tạo.
Danh pháp: làm rõ các tên gọi khác nhau của San Hô
Ngọc trai và san hô là những viên đá quý đầu tiên được nhân loại yêu thích, có nguồn gốc từ các nền văn minh cổ đại. Với san hô, chính vẻ đẹp tự nhiên và biểu tượng của màu đỏ cùng với hình dạng nhánh tự nhiên đã đưa loài sinh vật biển này vào danh sách những món trang sức quý giá của tổ tiên chúng ta. Ngày nay, trong số hơn 7,300 loài san hô, chỉ có 10 loài được coi là san hô quý trong ngành công nghiệp trang sức cao cấp, trong đó San Hô Đỏ Địa Trung Hải (Purest Red Mediterranean Coral) tinh khiết và San Hô Da Thiên Thần Màu Hồng Nhạt (The Light Pink Angel’s Skin Coral) là những loài nổi tiếng nhất trong thế giới trang sức cao cấp.
Chúng ta hãy thử làm rõ điều này bằng một chút kiến thức về sinh học và thuật ngữ trang sức cụ thể hơn.
San hô là động vật, thuộc về một nhóm gọi là ngành Cnidaria, nơi có hơn 7,300 loài, bao gồm cả các loài san hô xây dựng rạn sống chủ yếu ở vùng nước nông. Theo các tiêu chuẩn trang sức do CIBJO – Liên minh Trang sức Thế giới The World Jewellery Confederation ban hành (truy cập www.cibjo.org để xem sách San Hô trong loạt sách Blue Book), các loài san hô quý được sử dụng trong trang sức cao cấp chỉ giới hạn trong một nhóm rất nhỏ, được biết đến trong sinh học là họ Corallidae, tùy thuộc vào loài mà chúng xuất phát, có lớp đánh bóng sứ sáng bóng. Chúng có màu sắc khác nhau, từ đỏ thẫm truyền thống đến trắng đồng nhất tinh khiết, với một số màu hồng trung gian hoặc màu hồng cam và cũng có kết cấu loang lổ hoặc đốm. Trong nhóm này có khoảng mười loài san hô được sử dụng trong trang sức, và chúng không sống trong cùng một hệ sinh thái và độ sâu đại dương tương tự như những dòng họ hàng của chúng ở các rạn san hô khác. Các loài san hô xây dựng rạn từ vùng nước nông, hiện đang chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và sự axit hóa của đại dương, thực tế không được sử dụng trong trang sức cao cấp. Mặc dù chúng cùng chia sẻ tên gọi chung là “san hô,” nhưng san hô rạn không giống như san hô quý.
Các chuyên gia thường gọi san hô quý bằng tên sinh học của chúng: tên gọi hai phần của loài bằng chữ in nghiêng Latin. Đây là cách phổ biến nhất để truyền đạt các loài (ví dụ: Corallium rubrum). Tuy nhiên, ngành kinh doanh đồ trang sức có xu hướng sử dụng ngôn ngữ thông thường và nhiều phương ngữ địa phương để mô tả các sản phẩm san hô (ví dụ: San hô Sardinia, San hô Địa Trung Hải, v.v.). Hiểu rõ hơn về tên sinh học của san hô có thể hữu ích nếu chúng ta muốn hiểu các biến thể của chúng, cũng như các vấn đề liên quan đến bảo tồn và quản lý tài nguyên. Vui lòng xem biểu đồ ở cuối với các tên thương mại san hô quý phổ biến và các loài tương ứng điển hình của chúng. Trong biểu đồ, bạn sẽ lưu ý, một lần nữa, rằng chỉ có khoảng mười loài san hô được sử dụng trong đồ trang sức quý.
San Hô Da Thiên Thần (Angel Skin Coral)
Trong số các loài san hô quý, loài Pleurocorallium elatius màu hồng nhạt đến hồng cam hoặc đỏ và loài Pleurocorallium konojoi trắng như tuyết, đã khá phổ biến trong đồ trang sức cao cấp từ cuối thế kỷ 19. Chúng đại diện cho các san hô chuyển màu gần như liên tục từ trắng tinh đến đỏ. Một trong những giống thú vị nhất của nhóm loài này là san hô “Da Thiên Thần - Angel Skin” quý hiếm và có giá trị cao. Angel Skin, hay “pelle d’angelo” trong tiếng Ý, là tên gọi lãng mạn của giống san hô P. elatius màu hồng nhạt đồng nhất ngọt ngào, còn được biết đến ở Nhật Bản là magai hoặc boké, thực tế là một màu san hô bất thường do rối loạn giống như bạch tạng. Những con bạch tạng cực kỳ hiếm gặp trong các loài san hô quý khác và ít hiếm hơn một chút trong loài này, cho phép thu thập các viên bi và cabochon để chế tạo các món trang sức đặc trưng. Trên thực tế, để hoàn toàn chính xác, Da Thiên Thần - Angel’s Skin là một cách diễn đạt được những các thương gia kinh doanh san hô sử dụng cho tất cả các loài san hô quý bạch tạng màu hồng rất nhạt, nhưng chủ yếu là P. elatius.
Để đánh giá cao hơn sự quý hiếm của loại san hô quý hiếm bất thường này, khi thu thập một sợi, chất lượng và kích thước của hạt càng cao thì thời gian hoàn thành càng lâu, đôi khi thậm chí là hàng thập kỷ. Vì vậy, nó thường được coi là một bộ sưu tập không bao giờ kết thúc. Đây chính là mức độ quý hiếm thực sự của san hô Da Thiên Thần - Angel’s Skin từ P. elatius, và đây chính là lý do tại sao đôi khi một sợi san hô tinh xảo được định giá rất cao.
San Hô Sardinia (Sardinian Coral)
San hô tiêu biểu cho vật liệu đá quý trang sức tinh xảo là loài truyền thống từ Địa Trung Hải và Đại Tây Dương lân cận, loài san hô đỏ Corallium rubrum, được gọi là san hô Sardinia hoặc san hô Địa Trung Hải. Màu đỏ của loài san hô phân nhánh nhỏ này, khi so sánh với loài lớn hơn ở Châu Á, đã được đánh giá cao trong suốt chiều dài lịch sử vì tính biểu tượng rất mạnh mẽ của nó. Nó có thể được thấy trong các kinh sách cổ như Kinh thánh, Kinh Koran và cả trong các truyền thống Do Thái, Phật giáo và Ấn Độ giáo. San hô Sardinia có thể được nhìn thấy trong các hiện vật di sản lịch sử, không chỉ ở các vùng ven biển của hồ chứa nước biển đó, mà còn xa xôi như Châu Phi xích đạo, Trung Đông và Viễn Đông Á, tất cả đều là bằng chứng liên quan đến các tuyến đường thương mại rất xưa cũ. Ngày nay, việc đánh bắt các loài san hô này tuân theo các quy định rất nghiêm ngặt của Ủy ban Nghề cá Địa Trung Hải của FAO (Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc) - General Fisheries Commission for the Mediterranean of FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations, với các hạn chế để bảo vệ các loài. Việc khai thác loài san hô này dưới 50 mét bị giới hạn ở kích thước thân tối thiểu và chỉ dành cho thợ lặn rất có kinh nghiệm. Ngoài ra, còn có sự phân định thường xuyên các khu vực được bảo vệ để bảo vệ các loài và tuổi thọ của chúng.
San hô đỏ – viên ngọc sống mang năng lượng của hành tinh Hỏa
Trong thế giới đá quý thiên nhiên, san hô đỏ (red coral) là một “viên ngọc sống” đến từ lòng biển sâu, mang màu sắc mãnh liệt và tinh thần đặc biệt của thiên nhiên Địa Trung Hải và Châu Á. San hô đỏ (Corallium rubrum), không phải là khoáng chất như các loại đá quý thông thường, mà là bộ xương calci hóa của một loài sinh vật biển sống bám trên rạn đá ở độ sâu khoảng 30 đến 300 mét. San hô đỏ là một cái tên vừa gợi cảm hứng thẩm mỹ mãnh liệt, vừa ẩn chứa chiều sâu huyền bí trong văn hóa và chiêm tinh. Vẻ đẹp đặc trưng của san hô đỏ nằm ở gam màu đỏ rực, cam sâu hoặc đôi khi là hồng mơ huyền bí, cùng với độ bóng tự nhiên và cảm giác ấm áp khi chạm vào da. Không chỉ được ưa chuộng trong chế tác trang sức cao cấp nhờ sắc đỏ rực rỡ và vẻ đẹp nguyên bản, san hô đỏ còn được biết đến như một viên đá mang lại thành công, quyền lực và sức khỏe toàn diện cho người sở hữu – đặc biệt là những ai theo đuổi các lĩnh vực liên quan đến lãnh đạo, kinh doanh, thể thao hay nghệ thuật trình diễn.
San hô đỏ thường được chế tác thành các viên cabochon hoặc chuỗi hạt tròn để sử dụng trong thiết kế trang sức cao cấp. Màu đỏ đặc trưng của nó – từ đỏ son, đỏ cam đến đỏ thẫm – cùng với nguồn gốc hữu cơ, khiến san hô đỏ trở thành lựa chọn yêu thích không chỉ trong chế tác mà còn trong ứng dụng chiêm tinh học.
San hô đỏ chất lượng cao chủ yếu được khai thác tại Nhật Bản và Ý – những vùng biển có hệ sinh thái ổn định và quy trình thu hoạch được kiểm soát chặt chẽ. Chính sự kết hợp giữa quá trình hình thành tự nhiên kéo dài, điều kiện địa lý đặc biệt và cấu trúc sống động đã làm nên giá trị vượt thời gian của đá quý san hô đỏ – một món quà quý báu từ đại dương sâu thẳm, hội tụ vẻ đẹp, năng lượng và chiều sâu văn hóa trong từng chi tiết.
Không chỉ nổi bật bởi vẻ đẹp rực rỡ mang tính biểu tượng, san hô đỏ còn được xem là một trong những viên đá quý có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất trong chiêm tinh học, nhờ mối liên kết chặt chẽ với hành tinh Hỏa (Mars) – biểu tượng của sức mạnh, hành động và quyết đoán.
San hô đỏ thường được khuyên dùng cho những người làm việc trong lĩnh vực quân đội, cảnh sát, thể thao chuyên nghiệp, hoặc các công việc đòi hỏi sự bền bỉ, năng lượng mạnh mẽ và khả năng ra quyết định nhanh. Viên đá này được cho là có thể truyền dẫn các phẩm chất tích cực của sao Hỏa như: Tinh thần quyết đoán, khả năng chủ động hành động, sự tập trung cao độ. Chính nhờ những đặc tính đó, san hô đỏ trở thành một biểu tượng cho khả năng lãnh đạo, thành công trong kinh doanh và sức khỏe ổn định.
Khi được đeo đúng cách và vào thời điểm thích hợp, san hô đỏ không chỉ là một món trang sức quý giá, mà còn là một liệu pháp chiêm tinh tinh tế, giúp con người khai phá nội lực, chuyển hóa thử thách thành sức mạnh, và sống trọn vẹn với bản lĩnh cá nhân. Đây chính là tinh thần sâu sắc nhất của thời trang gắn liền với triết lý sống: cái đẹp không chỉ đến từ hình thức, mà còn từ năng lượng và niềm tin ẩn sau từng món đồ ta chọn mang theo bên mình.
Nguồn cung ứng có trách nhiệm
Tuy nhiên, chính vì vẻ đẹp và giá trị kinh tế cao, san hô đỏ từng bị khai thác quá mức, dẫn đến suy giảm nghiêm trọng về số lượng. Theo nghiên cứu của Viện Hải dương học Woods Hole (WHOI), những rạn san hô đỏ có thể mất hàng chục năm mới phục hồi sau khi bị khai thác. Vì vậy, việc khai thác bền vững và đúng phương pháp là điều kiện tiên quyết để bảo tồn loài sinh vật quý hiếm này. Giá trị thực sự của san hô đỏ không chỉ đến từ vẻ đẹp, mà còn từ cách mà con người khai thác và trân trọng nó. Việc thu hoạch san hô đỏ đòi hỏi quy trình kiểm soát nghiêm ngặt để đảm bảo không ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển – điều đang được nhiều quốc gia và các tổ chức như CITES giám sát chặt chẽ. Khi được thu hoạch đúng cách, mỗi viên san hô đỏ không chỉ mang vẻ đẹp hiếm có, mà còn là biểu tượng của sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên – một giá trị ngày càng được đề cao trong thời đại thời trang bền vững.
Ngày nay, nhiều thương hiệu cao cấp và nhà thiết kế trang sức đã cam kết chỉ sử dụng san hô đỏ được khai thác hợp pháp, tuân thủ quy chuẩn bảo tồn như Công ước CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora). Các nhà cung cấp uy tín sẽ có chứng nhận rõ ràng về nguồn gốc và quy trình khai thác có trách nhiệm. Việc này không chỉ góp phần bảo vệ đại dương mà còn nâng cao giá trị trang sức: khi bạn đeo một món trang sức làm từ san hô đỏ được khai thác bền vững, bạn đang mang trên mình một tác phẩm nghệ thuật gắn liền với đạo đức và nhận thức sinh thái.
CIBJO có một Ủy ban San hô đặc biệt mà Christina Lang Assael, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành của Assael phụ trách. Ủy ban San hô, hoạt động từ năm 2014, đã tích cực nghiên cứu và truyền đạt những mối quan tâm về bảo tồn và phát triển bền vững này đến ngành công nghiệp trang sức với sự nhấn mạnh đặc biệt vào hành động vì khí hậu, khuyến khích tất cả các nhà sản xuất và đại lý san hô đo lượng khí thải carbon của họ và nhận thức được những thách thức mà tất cả các vật liệu đá quý sinh học như san hô và nhân loại đang phải đối mặt ngày nay. Do đó, việc tuân thủ các thông lệ kinh doanh tốt và tìm nguồn cung ứng có trách nhiệm là rất quan trọng khi xử lý vật liệu đá quý đẹp và có liên quan đến lịch sử này mà chúng ta biết và yêu thích như san hô quý giá.
Chúng tôi biết rằng một số loài san hô quý đã được liệt kê trong Phụ lục III của CITES, Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật và thực vật nguy cấp, hay còn gọi là Công ước Washington. Mặc dù việc nằm trong danh sách bảo vệ loài có vẻ giống như lệnh cấm buôn bán, nhưng thực tế Phụ lục III nơi các loài san hô này được liệt kê có ý nghĩa khác. Phụ lục III này tập hợp các loài không bị đe dọa nhưng cần được giám sát, cụ thể là ghi lại tất cả các hoạt động thương mại quốc tế (ví dụ: nhập khẩu, xuất khẩu) để có dữ liệu chính thức, góp phần cải thiện các chính sách quản lý tài nguyên ở các quốc gia xuất xứ. Theo tinh thần tương tự, CIBJO gần đây đã xuất bản Hướng dẫn về san hô cho Hải quan, được dịch sang nhiều ngôn ngữ, để hỗ trợ các cơ quan chức năng trong quy trình giám sát đó. Khi biết về CITES và cách thức hoạt động của nó, có thể thấy rõ rằng vật liệu đá quý từ một loài được liệt kê trong Phụ lục III, nếu đi kèm với các tài liệu thích hợp trong giao dịch quốc tế, là một sản phẩm hoàn toàn an toàn và hợp pháp để giao dịch, tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn thương mại của khu vực pháp lý đó. Để đánh giá sự khác biệt trong danh sách CITES, ví dụ, trong Phụ lục I, nơi không có san hô quý nào được liệt kê, thì việc buôn bán bị cấm (ví dụ như mai rùa, ngà chim mỏ sừng) và Phụ lục II, cũng không có san hô quý nào được liệt kê, dành cho các loài không nhất thiết phải bị đe dọa hiện nay, nhưng có thể trở thành như vậy trừ khi việc buôn bán được kiểm soát (ví dụ như ngà kỳ lân biển, ốc xà cừ nữ hoàng)."
Các loài san hô quý hiếm được liệt kê trong Phụ lục III của CITES bao gồm san hô đỏ thẫm Corallium japonicum có ở Nhật Bản và rất phổ biến ở Trung Quốc, san hô màu hồng nhạt, từ màu cam đến đỏ P. elatius có ở Nhật Bản và Đài Loan, và san hô trắng tinh P. konojoi từ Việt Nam (bạn có thể tham khảo danh sách đầy đủ các loài san hô quý hiếm và CITES trong Sách san hô CIBJO đã đề cập ở trên).
Khi một món trang sức được làm từ san hô đỏ hoặc đá quý được khai thác một cách đúng đắn và có đạo đức, giá trị của nó không chỉ nằm ở vẻ đẹp hay chất liệu. Nó còn chứa đựng giá trị của sự tôn trọng thiên nhiên, của trách nhiệm cộng đồng và của một tương lai bền vững. Một món đồ trang sức như vậy không chỉ đẹp mà còn mang trong mình một câu chuyện ý nghĩa, khiến người sở hữu tự hào về sự lựa chọn của mình. Đây cũng là lý do tại sao trang sức từ nguồn khai thác có trách nhiệm ngày càng được giới mộ điệu thời trang và những người yêu cái đẹp quan tâm, săn đón.
Trang sức đá quý không chỉ là món đồ xa xỉ, mà còn là câu chuyện về sự giao thoa giữa thiên nhiên, văn hóa và ý thức con người. Khi lựa chọn những sản phẩm từ đá quý thiên nhiên như san hô đỏ, điều quan trọng không chỉ là vẻ đẹp mà còn là hành động gìn giữ vẻ đẹp ấy cho thế hệ mai sau. Thời trang đích thực không chỉ phản ánh cái đẹp mà còn thể hiện tư duy sống có trách nhiệm – với hành tinh, với cộng đồng, và với chính bản thân mình.
Nguồn: Assael.com - Obssessed by Pearls. Blogger Rui Galopim de Carvalho, FGA DGA, Gemologist (Nhà Ngọc Học), World Renowned Gemology Educator and Coral Expert
0 nhận xét