Áo Yếm - từ nội y Á Đông đến sàn diễn thời trang quốc tế

Chiếc áo yếm, một trang phục nội y Á Đông, ẩn chứa sức hút mãnh liệt, len lỏi vào dòng chảy thời trang toàn cầu. Mang trong mình sự e ấp ngây thơ pha lẫn nét quyến rũ mặn mòi, áo yếm đã trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp duyên dáng của người phụ nữ Việt. 

Xưa kia, áo yếm là trang phục nội y hoặc mặc nhà của phụ nữ Việt Nam. Khi ra đường, phụ nữ thường khoác thêm các trang phục khác như áo tứ thân, áo mớ ba mớ bảy. Ngày nay, chiếc áo yếm cách tân trở thành kiểu dáng trang phục khéo léo  tôn lên đường nét của cổ và vai, đồng thời tạo ra một cảm giác nhẹ nhàng, nữ tính. Với thiết kế cắt xẻ hiểm hóc, áo yếm giúp phô diễn nét đẹp hình thể người phụ nữ. Với sự phát triển của toàn cầu hóa, văn hóa của các quốc gia trên thế giới đã có sự giao thoa, ảnh hưởng lẫn nhau. Thời trang phương Tây đã bị cuốn hút bởi vẻ gợi cảm khó cưỡng của áo yếm Việt Nam. Họ đã mượn hình hài của chiếc áo này để tạo ra phom dáng áo cổ yếm (halter top) ngày nay.

Nội y Á Đông: khởi nguồn từ chiếc áo Tâm Y

Nội y Á Đông đầu tiên được ghi chép trong lịch sử là chiếc áo tâm y (心衣) hoặc tiết y (褻衣). Xuất hiện từ thời nhà Tần – Hán, hai triều đại đầu tiên của Trung Quốc, chiếc áo này mang đến một góc nhìn về thời trang nội y Á Đông thời kỳ đầu. 

Tâm y được thiết kế từ một tấm vải hình chữ nhật quấn quanh người, để hở lưng và nách. Dây đeo vai cùng dây cột quanh eo sau lưng giúp cố định chiếc áo vào cơ thể người mặc. Tuy đơn giản, thiết kế này thể hiện sự tinh tế và phù hợp với khí hậu nóng ẩm của khu vực Á Đông.

Chiếc áo tâm y đóng vai trò quan trọng trong lịch sử nội y Á Đông. Nó là nền tảng cho sự phát triển của nhiều loại nội y khác sau này, như áo yếm, áo lót, quần lót,... Mỗi loại nội y đều mang đặc điểm riêng biệt, phản ánh văn hóa và thẩm mỹ của từng thời kỳ.

Hai phiên bản chiếc nội y đầu tiên được ghi chú trong lịch sử Á Đông. Một phiên bảo có dây chéo vai, phiên bản kia hai dây. Điểm đồng nhất là chi tiết hở lưng và cột dây sau lưng. Ảnh: gtacevedobolivia.com

Áo yếm và Dương Quý Phi

Từ chiếc áo tâm y đơn giản thời nhà Tần – Hán, nội y Á Đông đã có bước biến hóa ngoạn mục với sự xuất hiện của áo ha tử (诃子) vào thời nhà Đường (năm 618 – 705 sau Công Nguyên). Đây là mẫu nội y duy nhất của châu Á được để lộ bên ngoài trang phục, tạo nên điểm nhấn độc đáo trong lịch sử thời trang Á Đông.

Khác với các loại nội y khác được che giấu kín đáo, áo ha tử sở hữu thiết kế táo bạo với phần cúp ngực cao, ôm sát và vồng lên, khoe trọn phần ngực trên đầy đặn của người phụ nữ. Phần dưới ngực được cố định bởi đai nịt chắc chắn, tạo sự thon gọn và gợi cảm. Sự xuất hiện của áo ha tử thể hiện sự thay đổi trong quan niệm về thời trang và thẩm mỹ của người phụ nữ thời nhà Đường. Họ không còn e dè khoe ra đường cong cơ thể, mà sebaliknya, họ tự tin thể hiện vẻ đẹp gợi cảm và cá tính riêng.

Nội y của thời nhà Đường khá giống với corset khi khoe đường cong của người mặc. Nó làm từ chất vải dày. Đai dưới ngực có tác dụng nâng vòng một. Do có lộ ra ngoài phục trang nên nó được làm từ chất liệu đa sắc, dệt tỉ mỉ. Ảnh: gtacevedobolivia.com

Một trong tứ đại mỹ nhân Trung Hoa Dương Quý Phi vô cùng yêu thích mẫu nội y này. Dương Quý Phi có thân hình khá đẫy đà, nên áo ha tử đặc biệt tôn vinh vòng một của bà. Chính Dương Quý Phi với sức ảnh hưởng của mình đã góp phần lăng-xê cho mẫu nội y này. Phái đẹp từ các quốc gia chịu sức ảnh hưởng từ văn hóa Trung Hoa thời bấy giờ mau chóng học theo bà, diện nội y tương tự. Từ đấy, mẫu nội y thời nhà Đường lan toả sang các khu vực khác của châu Á. Ha tử được cho là tiền thân tạo nên áo yếm Việt Nam và áo haragake Nhật Bản.

Các mỹ nhân nhà Đường như Võ Tắc Thiên và Dương Quý Phi khoe vẻ gợi cảm với áo Ha tử, để lộ qua những lớp áo bên ngoài.

Từ Ha tử đến Đỗ đâu

Từ thời nhà Đường cho đến nhà Thanh, chiếc ha tử (诃子) dần chuyển thành thành mẫu áo đỗ đâu (肚兜), có hình dáng gần gũi nhất với chiếc áo yếm đương đại. Hình dáng chữ nhật của miếng vải hóa thành hình thoi, để che phủ được thêm cả vùng bụng và rốn. Mục tiêu từ khoe vòng một thành bó sát bộ ngực lại, che giấu mọi đường cong.

Nguồn ảnh và ghi chép: newhanfu.com

Dưới thời nhà Thanh, chiếc yếm nói nhiều về địa vị xã hội của người mặc. Quý nữ của gia đình giàu có sẽ sở hữu chiếc áo yếm làm từ lụa cao cấp. Trên bề mặt được thêu cầu kỳ với các họa tiết như đào chúc trường thọ; ổi chúc phúc cho gia đình có con đàn cháu đống; hoặc hoa cỏ tượng trưng cho sự nết na của người con gái. Phần dây cột đằng sau lưng thậm chí có thể được làm bằng dây xích vàng, bạc hoặc đồng. Gia đình bình dân thì dùng yếm làm từ vải thô, dây cột đằng sau bằng lụa.

Áo yếm thêu vintage. Ảnh: 1stdibs

Áo yếm đến Việt Nam

Những ghi chép đầu tiên về áo yếm trong lịch sử thời trang Việt Nam xuất hiện vào thời nhà Lý (1009–1225). Chiếc yếm được cho rằng du nhập từ Trung Quốc, nhưng đã được biến tấu để phù hợp với khí hậu và văn hóa Việt Nam. 

Khí hậu nóng ẩm của Việt Nam đòi hỏi những trang phục thoáng mát, kín đáo. Áo yếm đáp ứng được cả hai yếu tố này. Chất liệu mỏng nhẹ, cùng thiết kế hở lưng và nách giúp người mặc cảm thấy thoải mái, không bị nóng ngốt. So với phiên bản Trung Quốc, áo yếm Việt Nam có kết cấu nhẹ nhàng hơn. Chiếc yếm được làm từ tấm vải vuông mỏng, chỉ khoảng 40cm mỗi chiều. Cổ yếm có thể được khoét tròn (yếm cổ xây) hoặc xẻ sâu hình chữ V (yếm cổ xẻ), tạo nên sự đa dạng trong kiểu dáng. 

Trải qua thời gian, áo yếm không chỉ là một loại nội y mà còn trở thành một phần quan trọng trong trang phục của phụ nữ Việt Nam. Chiếc yếm được biến tấu với nhiều kiểu dáng, chất liệu và màu sắc khác nhau, phù hợp với từng hoàn cảnh và sở thích của người mặc.

Áo yếm nông thôn Việt Nam làm bằng một lớp vải giản đơn, thoáng mát cho khí hậu nóng. Khi ra đường, phụ nữ khoác thêm áo ngoài cho chỉn chu. Ảnh: kienthuc.net

Chiếc yếm - tuyên ngôn địa vị xã hội

Chiếc áo yếm màu trang nhã của Nhã Phương gần với màu sắc được con gái gia đình gia giáo mặc thời xưa.

Áo yếm - nét duyên dáng Á Đông gây thương nhớ

Trước đây, áo yếm đóng vai trò như nội y hoặc trang phục mặc nhà của phụ nữ Việt. Khi ra ngoài, họ thường khoác thêm áo tứ thân, áo mớ ba mớ bảy để che đậy. Trải qua thời gian, chiếc áo yếm được cách tân, trở thành trang phục độc đáo, khéo léo tôn lên đường nét thanh mảnh của cổ và vai, đồng thời tạo nên sự nhẹ nhàng, nữ tính cho người mặc.

Với thiết kế cắt xẻ táo bạo, áo yếm giúp phô diễn nét đẹp hình thể một cách tinh tế, đầy ẩn ý. Nét đẹp độc đáo này đã thu hút sự chú ý của giới thời trang quốc tế. Chiếc áo yếm Việt Nam trở thành nguồn cảm hứng cho các nhà thiết kế phương Tây, tạo nên phom dáng áo cổ yếm (halter top) thịnh hành ngày nay. 

Sự phát triển của toàn cầu hóa đã tạo nên sự giao thoa văn hóa giữa các quốc gia. Thời trang phương Tây bị cuốn hút bởi vẻ đẹp gợi cảm, e ấp của áo yếm Việt Nam, từ đó mượn hình hài của chiếc áo này để tạo ra những thiết kế độc đáo, mang đậm dấu ấn Á Đông.

Mẫu áo cổ yếm lần đầu tiên xuất hiện trong văn hóa Tây Phương vào thập niên 1940. Nó nhanh chóng được tích hợp vào áo và váy đầm hiện đại. Ảnh: thời trang thập niên 1960

Đồng thời, tại châu Á xuất hiện các mẫu áo yếm cách tân. Không còn là nội y, chúng được thiết kế cầu kỳ và trở thành sản phẩm thời trang thời thượng.

Tăng Thanh Hà, Thanh Hằng mặc áo yếm cách tân trong phim Mỹ Nhân Kế. Tuy làm từ chất liệu đa dạng như trong suốt và satin, chiếc yếm được thêu cầu kỳ che phủ các điểm nhạy cảm của cơ thể phái đẹp.

Chọn nội y phù hợp khi diện áo yếm

Nguồn: bazaarvietnam